| DAVET |
KONAKLAMA |
LİNKLER |
İLETİŞİM |
EL-CEZERİ (D. T. 1136- Ö. T. 1206)
(Bedi’üz- Zaman Ebû’l-İzz İsma’il bin Er Rezzâz El-Cezeri)
Tatbikata çevrilmeyen her teknik ilim, doğru ile yanlış arasındadır.
Tarih boyunca insanlığın hayatı daha kolay ve verimli yapmanın yolları aramanın doğal yatkınlıkları olmuştur. Bu gerekçe ile dünyada ilk robotları üreten El-Cezeri ve yaşadığı yer bilim tarihi açısından önem arz etmektedir. Batı dünyasında Cazari (Gazari) olarak bilinen İslam medeniyetinin ünlü mühendislerinden Bedi’üz- Zaman Ebû’l-İzz İsma’il bin er Rezzâz El-Cezeri aslen Cizreli olup mühendislik ile ilgili çalışmalarını Amid’de Artuklu Sarayı’nda yapmıştır. Bedi’üz- Zaman Ebû’l-İzz İsma’il bin er Rezzâz El-Cezeri’nin biyografisini kendi kaleme aldığı kitabının ilk sayfasında verdiği bilgilerden öğrenebiliyoruz bunun dışında herhangi bir bilgi mevcut değildir. El-Cezeri “El-Câmi‘ Beyne’l-İlm ve’l-‘Ameli’n-Nâfi fî Sınaâti’l-Hiyel” adlı kitabının ilk sayfasında aslen Cizreli olduğunu ve Diyarbakır’da Artuklu Sarayı’nda çalıştığını El-Cezeri “El-Câmi‘ Beyne’l-İlm ve’l-‘Ameli’n-Nâfi fî Sınaâti’l-Hiyel” (Makine Yapımında Yararlı Bilgiler ve Uygulamalar) adlı ünlü eserini de bu sarayda Diyarbakır Sultanı El-Salîh Nâsîrüddîn Ebû’l-Feth Mahmûd bin Muhammed bin Kara Arslan bin Davûd bin Sukmân bin Artuk’un (1200-1222) isteği üzerine yazdığını belirtmektedir Diyarbakır Artuklu Sarayı El-Cezeri’nin sibernetik çalışmalarını yaptığı ve kitaplaştırdığı yer olması açısından ve dünyada ilk insansı robotların üretildiği yer olması bakımından dikkat çekmektedir. El-Cezeri 570 (H)/1181(M)’den itibaren 25 yıl bu sarayda çalışmıştır. Çalışmalarını ağırlıklı olarak Sultanı El-Salîh Nâsîrüddîn Ebû’l-Feth Mahmûd bin Muhammed (1200-1222) döneminde yapmıştır. Ancak El-Cezeri Melik Salih’in kardeşi Kutbeddin II. Sökmen ve babası Nureddin Muhammed bin Kara Aslan zamanında da Artuklu Sarayı’nda çalışmıştır. El-Cezer-i Artuklu Sarayı’nda dünyanın ilk robotlarını yapmış ve kullanmıştır. Yaptığı çalışmaları Sultan El-Salîh Nâsîrüddîn Ebû’l-Feth Mahmûd bin Muhammed’in emriyle “El-Câmi‘ Beyne’l-İlm ve’l-‘Ameli’n-Nâfi fî Sınaâti’l-Hiyel adlı kitapta toplamıştır. Sınaat el-hiyel 6 kitap ve 50 bölümden oluşmaktadır. Kitapta 50 adet eser çizimleriyle tanıtılmıştır. El-Cezeri’nin yaptığı bu eserler güneş saatleri, su saatleri, şerbet partileri için yapılan robotlar, ibrikler, kan alma tekneleri ve abdest alma leğenleri, şekil değiştiren fıskiyeler, sürekli çalan flütler, derin olmayan göllerde ve ırmaklardan suyu yukarı çıkaran araçlar, şifreli kilitler ve Artuklu Sarayı kapısıdır. Eşsiz icatlarıyla dünyaya nam salan El-Cezeri'ye, asrın mükemmel insanı anlamına gelen “Bediuzzaman” denilmiştir.
Sibernetik, robotik, otomasyon ve bilgisayar biliminin kurucusu kabul edilen El-Cezeri dünyadaki ilk robotu yapan kişidir. Mühendislik açısında teknik bilgiyi pratik bilgiye aktaran El-Cezeri günümüzde otomobil sektöründe kullanılan krank milini icat eden kişidir. Diyarbakır Ulu Camii’nin avlusunda bulunan güneş saati, Mesudiye Medresesi’nin mihrabının iki yanında bulunan dönen sütunceler ve Artuklu Sarayı’ndaki su dağıtım sistemi El-Cezeri’nin eserleridir. Batı dünyasında Cazari (Gazari) olarak bilinen Ebû’l-İzz İsma’il bin Er Rezzâz El-Cezeri, gerçekleștirdiği çalıșmalarla, Leonardo da Vinci'ye ilham kaynağı olmuştur. El Cezeri suyu yukarı çıkaran makinaları ile Amida Höyük içindeki su kaynağından Artuklu Sarayı’na su çıkarmıştır. Saraya çıkarttığı suyu yaptığı sistemle bütün saraya dağıtmıştır.
Bu sempozyumun amacı El-Cezerî’nin ulusal ve uluslararası bilim dünyasında layık olduğu konuma getirilmesine yardımcı olmaktır. Ayrıca El-Cezeri ve Yaşamı, El-Cezeri’nin Yaptığı Çalışmalar, El-Cezeri’nin yazdığı kitaplar, El-Cezeri’nin Etkilendiği Çalışmalar, El-Cezeri’nin Etkilediği Kişiler , El-Cezeri’nin Yaptığı Çalışmaların Osmanlı’ya Yansımaları, El-Cezeri’nin Yaptığı Çalışmaların Günümüze Yansımaları, El-Cezeri’nin Yaşadığı Artuklu Sarayı ve Amid Artukluları’nın tanıtılması bu sempozyumun amaçlarını ve konusunu oluşturmaktadır.
|
|
|